Fatura, Vergi Usul kanunun 229.maddesinde “satılan emtia veya yapılan iş karşılığında müşterinin borçlandığı meblağı göstermek üzere emtiayı satan veya işi yapan tüccar tarafından müşteriye verilen ticari vesikadır.” Şeklinde tanımlanmıştır. Hukuki niteliği olan bu ticari vesikayla ilgili 2 önemli konu gündeme gelmektedir.
- Faturanın alıcıya ulaşmasından itibaren itiraz süresi
- Fatura düzenleme süresi
1-FATURANIN ALICIYA ULAŞMASINDAN İTİBAREN İTİRAZ SÜRESİ
6102 sayılı Türk Ticaret Kanunun 21/2 maddesinde; “Bir fatura alan kişi aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde, faturanın içeriği hakkında bir itirazda bulunmamışsa bu içeriği kabul etmiş sayılır.” Şeklinde hüküm vardır. İlgili maddeden açık olarak anlaşıldığı üzere faturaya itiraz süresi, faturanın alındığı tarihten itibaren 8 gündür. Düzenlenen fatura alıcıya ulaştığında karşı tarafın faturayı teslim alış tarihinin belli edilmesi hukuki açıdan faturayı düzenleyenin menfaatine olacaktır. Ayrıca irsaliyeli faturalarda malı alan tarafından irsaliyeli faturanın altında yer alan malı teslim alan yerinin imzalanması yasada yer alan 8 günlük süresinin başladığı tarihtir.
Faturanın içeriğinden kasıt, faturayı tanzim eden tarafından faturaya yazılan mal veya hizmetin, adedi, açıklamaları, tutarı ile fatura üzerinde yapılan bedeli ile ilgili hesaplamaları ve sunulan hizmet veya satılan mal ile ilgili bilgileri içerik olarak kabul etmek gerekir. Satılan mal veya hizmet ile ilgili olan bu bilgilerin yanında, faturanın tarihi, malın sevk tarihi ve alıcı ile ilgili bilgilerde içeriktir.
Faturanın şekil ve esaslarına ilişkin düzenleme Vergi Usul Kanunu 230 ve 231. Maddelerinde yer almıştır.
Buna göre ;
Madde 230- Faturada en az aşağıdaki bilgiler bulunur:
- Faturanın düzenlenme tarihi, seri ve sıra numarası;
- Faturayı düzenleyenin adı, varsa ticaret unvanı, iş adresi, bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarası;
- Müşterinin adı, ticaret unvanı, adresi, varsa vergi dairesi ve hesap numarası;
- Malın veya işin nevi, miktarı, fiyatı ve tutarı;
Satılan malların teslim tarihi ve irsaliye numarası, (Malın alıcıya teslim edilmek üzere satıcı tarafından taşındığı veya taşıttırıldığı hallerde satıcının, teslim edilen malın alıcı tarafından taşınması veya taşıttırılması halinde alıcının, taşınan veya taşıttırılan mallar için sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve taşıtta bulundurulması şarttır.)
Malın, bir mükellefin birden çok iş yerleri ile şubeleri arasında taşındığı veya satılmak üzere bir komisyoncu veya diğer bir aracıya gönderildiği hallerde de, malın gönderen tarafından sevk irsaliyesine bağlanması gereklidir. Bu bentte yazılı irsaliyeler hakkında fiyat ve bedel ile ilgili bilgiler hariç olmak üzere, bu madde hükmü ile 231 inci madde hükmü uygulanır. İrsaliyelerde malın nereye ve kime gönderildiği ayrıca belirtilir.
Şu kadar ki nihai tüketicilerin tüketim amacıyla perakende olarak satın aldıkları malları kendilerinin taşıması veya taşıttırması halinde bu mallara ait fatura veya perakende satış fişinin bulunması şartıyla sevk irsaliyesi aranmaz.
Madde 231-Faturanın düzenlenmesinde aşağıdaki kaidelere uyulur:
- Faturalar sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir. Aynı müessesenin muhtelif şube ve kısımlarında her biri aynı numara ile başlamak üzere ayrı ayrı fatura kullanıldığı takdirde bu faturaları şube ve kısımlarına göre şube veya kısmın isimlerinin yazılması veya özel işaretle seri tefriki yapılması mecburidir.
- Faturalar mürekkeple, makine ile veya kopya kurşun kalemi ile doldurulur.
- Faturalar en az bir asıl ve bir örnek olarak düzenlenir. Birden fazla örnek düzenlendiği takdirde her birine kaçıncı örnek olduğu işaret edilir.
- Faturaların baş tarafında iş sahibinin veya namına imzaya mezun olanların imzası bulunur.
- Fatura, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren yedi güniçinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılır.
- Bu Kanunun 232 nci maddesinin birinci fıkrasına göre fatura düzenlemek zorunda olanlar, müşterinin adı ve soyadı ile bağlı olduğu vergi dairesi ve hesap numarasının doğruluğundan sorumludur. (Ancak bu sorumluluk, aynı maddenin 2 nci fıkrasının uygulandığı halleri kapsamaz.) Fatura düzenleyenin istemesi halinde müşteri kimliğini ve vergi dairesi hesap numarasını gösterir belgeyi ibraz etmek zorundadır.
6102 sayılı kanunun 21/3 maddesinde yer alan ;” Telefonla, telgrafla, herhangi bir iletişim veya bilişim aracıyla veya diğer bir teknik araçla ya da sözlü olarak kurulan sözleşmelerle yapılan açıklamaların içeriğini doğrulayan bir yazıyı alan kişi, bunu aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde itirazda bulunmamışsa, söz konusu teyit mektubunun yapılan sözleşmeye veya açıklamalara uygun olduğunu kabul etmiş sayılır.” Hükmünde yer alan şekilde yapılması da 8 günlük sürenin başlamasında yeterli olacaktır.
6102 sayılı kanunun 21/2 maddesinde faturaya itiraz konusu işlenmiş fakat faturaya itirazın ne şekilde yapılacağı ile ilgili bir açıklama bulunmamaktadır. Aynı kanunun 23/3 maddesinde ayıplı malın satıcıya ihbar edilmesiyle ilgili hüküm vardır.
Buna göre ;
“Malın ayıplı olduğu teslim sırasında açıkça belli ise alıcı iki gün içinde durumu satıcıya ihbar etmelidir. Açıkça belli değilse alıcı malı teslim aldıktan sonra sekiz gün içinde incelemek veya incelettirmekle ve bu inceleme sonucunda malın ayıplı olduğu ortaya çıkarsa, haklarını korumak için durumu bu süre içinde satıcıya ihbarla yükümlüdür. Diğer durumlarda, Türk Borçlar Kanununun 223 üncü maddesinin ikinci fıkrası uygulanır.” Sözü edilen Borçlar Kanunun 223.maddesi ise şu şekildedir.
MADDE-223- “Alıcı, devraldığı satılanın durumunu işlerin olağan akışına göre imkân bulunur bulunmaz gözden geçirmek ve satılanda satıcının sorumluluğunu gerektiren bir ayıp görürse, bunu uygun bir süre içinde ona bildirmek zorundadır.
Alıcı gözden geçirmeyi ve bildirimde bulunmayı ihmal ederse, satılanı kabul etmiş sayılır. Ancak, satılanda olağan bir gözden geçirmeyle ortaya çıkarılamayacak bir ayıp bulunması hâlinde, bu hüküm uygulanmaz. Bu tür bir ayıbın bulunduğu sonradan anlaşılırsa, hemen satıcıya bildirilmelidir; bildirilmezse satılan bu ayıpla birlikte kabul edilmiş sayılır.”
Alıcı ile satıcı arasında yapılan sözlü ve yazılı sözleşmeye aykırı düzenlenen faturaya kanunda yer alan 8 gün içerisinde itiraz edilmemesi, faturanın içeriğinin kabul edildiği anlamına gelmemektedir.
2- FATURA DÜZENLEME SÜRESİ
Vergi Usul Kanunun 231/5.maddesinde faturanın malın teslimi veya hizmetin yapıldığı tarihten itibaren azamî yedi gün içinde düzenlenir. Bu süre içerisinde düzenlenmeyen faturalar hiç düzenlenmemiş sayılacağı şeklinde hüküm vardır. 7 günlük sürenin hesaplanmasında Aynı kanunun 18/1. Maddesinde “süre gün olarak belli edilmişse başladığı gün hesaba katılmaz ve son günün tatil saatinde biter” şeklinde düzenlenmiştir. Buna göre; 09.07.2015 tarihinde düzenlenen sevk irsaliyesi ile teslim edilen mallara ilişkin faturanın en geç 16.07.2015 tarihine kadar düzenlemesi gerekmektedir. Maliye Bakanlığının 08.07.2014- 64597866-105[231-2014]-104 sayılı özelgesinde de “mal teslimi ve/veya hizmet ifalarına ilişkin belge düzeninde sürenin gün olarak belirlenmesi sebebiyle 7 günlük sürenin hesabının, malın teslimi veya hizmetin yapıldığı ilk gün hesaba katılmadan takip eden günden başlaması gerekmektedir.” Şeklinde görüşü mevcuttur.
3065 sayılı KDV Kanunu’nun 10/a maddesine göre mal teslimi ve hizmet ifası hallerinde, malın teslimi ve hizmetin yapılması vergiyi doğuran olayı meydana getirmektedir. Dolayısıyla mal teslimi ve hizmet ifasından sonra düzenlenen faturanın sonraki aya kaydırılmaması vergiyi doğuran olayın meydana geldiği ay KDV beyannamesinde beyan edilmesi gerekmektedir. Örneğin; 28.06.2015 tarihinde satılan mala ait faturanın 7 günlük süre dikkate alınarak düzenlenmemesi, vergi doğuran olayın meydana geldiği Haziran 2015 KDV beyannamesinde beyan edilmesi gerekmektedir.
Cem Şahin
SMMM Stajyeri
sahincem 